KerstMIS

Ik kijk een stukje van “Joris Kerstboom” bij uitzending gemist, ik speur naar de foto van Jan, weet precies waar hij hangt. Het eerste interview van Joris dat ik hoor is van een jonge vrouw waarvan de vader dit jaar veel te jong overleden is.

KerstMIS, ik begrijp waarom het zo heet. Als je iemand moet missen doet het deze dagen extra pijn. En KerstMIS wordt nooit meer wat het was. Een lieve vriendin zette precies de goeie woorden op haar kerstkaart: “Wat is het moeilijk om jou fijne feestdagen te wensen”.  

We hebben erg ons best gedaan er toch iets van te maken, we hebben gezellige dagen gehad hoewel het missen als een steen op onze maag lag. Ik ben trots op ons. Eigenlijk vond ik de dagen eromheen moeilijker dan de kerstdagen zelf, met mijn lieverds om me heen.

“Mag ik dan bij jou” van Claudia de Breij kwam regelmatig langs deze dagen. Eerst zette een nichtje waar ik nauwelijks contact mee heb een link op facebook. Toen keek ik naar het KnoopGala waarbij mensen met iets extra’s mochten optreden met bekende artiesten. Ook bij de VoiceKids werd het gezongen en in de top 2000 staat het natuurlijk ook. Prachtig lied.

We zaten in de voorstelling van Claudia, in januari 2010, we hoorden dit nummer voor het eerst en we wisten het allebei meteen; dit is zo’n mooi nummer. Dit moet op het lijstje voor als we ooit afscheid van Jan moeten nemen.
http://www.youtube.com/watch?v=o5uvsEs79hM

kaarten

Het lijkt wel of iedereen dit jaar massaal heeft besloten om alleen een digitale kerstgroet te sturen. Weer een mooie traditie die aan het verdwijnen is. Jammer, want zo’n lijntje met kaarten door de kamer vind ik altijd wel gezellig. Nu is het een miezerig lijntje, samen met een armetierige kerstboom symbolisch voor mijn eerste kerst zonder Jan.

Maar ik mag niet mopperen, ik stuur zelf dit jaar óók geen kerstkaarten. Maar dat heeft een andere reden dan de overwegingen van de meeste mensen, ik heb er wel lang over getwijfeld, maar ik krijg het niet voor elkaar om kerstkaarten te versturen met maar één naam erop. Te moeilijk.

Dus daarom nog maar een keer deze foto uit de oude doos, met daarop de allerliefste kerstman die ik ooit gekend heb. Met voor iedereen de beste wensen.

 

Boom

Er staat een kerstboom in de kamer, een beetje een armetierig boompje. Ik kocht hem pas afgelopen dinsdag, zo ongeveer de laatste van Nederland. Geen probleem voor mij, ook armetierige boompjes moeten een kans hebben, haha, en dan hoef ik hem ook niet op facebook te zetten.

Eigenlijk vind ik het ook wel symbolisch, een flutkerstboom…  maar hij staat er wél!

Onze meiden hebben een heel schema uitgedacht, wanneer wie thuis is bij mij. Ik voel me daarmee wel heel erg “wat doen we met moeder met de kerst” maar vind het ook wel heel erg lief. Kerst gaan we ook wel weer doorkomen, net zoals we al bijna een jaar zonder Jan doorkomen. Er valt niet zo veel te kiezen.

Ik probeer me ook te richten op dingen die me positieve energie geven, zoals de SamenLoopVoorHoop. Onze eerste activiteit is achter de rug, we hebben op de kerstmarkt gestaan van mijn werkgever, MIKZ kinderopvang. Ruim 120 euro leverde dat op voor het team Voor Jan en Alleman, en 5 lire. Vooral mensen die ons kennen deden royaal muntjes in onze bus. Het is een mooi begin. Bovendien, en daar had ik op gehoopt, geeft het ons dus positieve energie. Mensen leven met ons mee en zijn ook bereid het KWF te steunen. Mensen geven zich op om mee te lopen, of willen een folder, zodat ze er nog even over na kunnen denken. Eigenlijk heb ik geloof ik nog niemand echt gevraagd, ik vind het heel fijn als iemand uit zichzelf bedenkt dat meelopen een goed idee is. En dat blijkt dus te werken. Ook zijn er inmiddels diverse mensen aan het nadenken wat zij voor het team Voor Jan en Alleman kunnen betekenen.

Alleen al het liken van onze pagina door inmiddels 136 mensen doet goed. Op de dag dat Jan en ik  4 jaar geregistreerd partners waren stond de teller ’s morgens precies op 100 en dat geeft dan toch een goed gevoel na het alleen wakker worden in een veel te groot bed. En als ik in mijn eentje in een donker huis thuiskom is het ook fijn om op onze Facebookpagina te zien dat een gisteren geplaatst bericht al 348 keer bekeken is.

Wel jammer dat de gemeente Roosendaal ineens besloot een paal uit het wegdek omhoog te laten komen toen ik daar reed onderweg naar collega’s van Jan om daar over hun plannen Voor Jan en Alleman te praten. Nu zit de voorkant van mijn auto in elkaar en hangt alles met ducktape aan elkaar, maar ach, het is maar een auto…

In de kerstvakantie probeer ik ook maar weer zoveel mogelijk leuke dingen te doen, naar de film, naar ’n museum, naar Utrecht, maar ook gewoon lummelen hier in huis. Terugkijken naar een jaar geleden is ongelooflijk moeilijk, terugkijken naar vroeger geeft vooral een gevoel van heimwee. En als ik een kerstman zie, dan komt de pijn nog net wat harder binnen. Afgelopen week stond ik oog in oog met een kerstman, toen ik een foto van Jan in een plastic fles aan het prutsen was voor aan de kerstboom van Joris Linssen op de Parade in Den Bosch. Daar hangt Jan nu, met een rode glittersliert onderaan zijn fles, zodat hij terug te vinden is tussen al die andere mensen die nog lang niet gemist kunnen worden.

Mocht je dat nog niet gedaan hebben, als je op de hoogte wil blijven van alle ontwikkelingen rond ons team, dan kun je even onze Facebookpagina liken:  www.facebook.com/SamenLoopVoorHoopVoorJanEnAlleman

wat een rotmaand...

Lang heb ik hier tegenaan zitten hikken; december. Vandaag is het pas de tiende en ik ben het al spuugzat. Die confrontatie iedere keer is zo groot! En er zijn zoveel herinneringen. Natuurlijk mooie aan Sinterklaas- en Kerstfeesten van vroeger. Maar alle narigheid van de afgelopen jaren komt in deze periode extra hard op me af. 3 jaar geleden, toen Jan nog op de transplantatiewachttlijst stond, lag hij in het ziekenhuis voor het resetten van zijn insuline. Daar kreeg hij gratis een infectie bij cadeau waarvoor hij ’s nachts per ambulance naar een ander ziekenhuis werd gebracht. Dat was geloof ik zijn eerste ambulanceritje. We hadden toen nog geen flauw idee hoe veel van dit soort ritjes nog zouden volgen. Pas op Kerstavond mocht hij naar huis.

 

Een jaar geleden probeerden we rond deze tijd nog een beetje Sinterklaas te vieren. Jan had al een bed in de kamer waar hij het grootste deel van de dag in lag. En nog probeerde hij grapjes te maken, met het papier van een van zijn cadeautjes maakte hij een mutsje.
De dvd die er in zat heeft hij nooit meer gezien, die duurde veel te lang voor hem, zo lang achter elkaar kon hij niet meer wakker blijven.

In die tijd had ik het zo druk met overleven en zorgen voor hem en was er zoveel spanning en stress in huis dat er in mijn hoofd nauwelijks ruimte was om te zien hoe zwaar Jan geleden heeft. Dat besef ik nu pas.

En ik zie het als ik foto’s van die periode terugkijk. Zo ziek, zo zwak. Zoveel geleden, alleen al door het besef van wat hij achter moest laten, wat hij niet meer mee mocht maken.

 

Straks vieren we Kerst zonder Jan, we deden zelfs nog een kleine poging tot Sinterklaas vieren. En nergens staat hoe we dit kunnen doen, niemand vertelt ons hoe we hier doorheen komen. Overslaan is geen optie, het valt niet te negeren. Overal om ons heen begint de kerstversiering voor de dag te komen. Bovendien wil ik het ook niet overslaan, ik mag het nog meemaken, Jan niet.
Een winterslaap is wat ik graag zou willen, maar ook die zou niet eens helpen.

En nog steeds komen er nare dingen op ons pad, of eigenlijk dat van de meiden, en ik merk daaraan hoe onstabiel ik nog ben, ik kan me er heel druk over maken. Ik wil zo graag dat het goed met ze gaat. Er wordt ingebroken bij een dochter. De andere moet zich vanwege haar darmproblemen aan een heel streng dieet gaan houden. Geen gluten, geen lactose (melkproducten), geen peulvruchten. Voor een vegetariër blijft er dan weinig over. Ze doen er allebei naar mij toe niet moeilijk over, het leven heeft ze al lang geleerd dat er ergere dingen zijn. Maar het doet wel pijn. Het mag ze nu ook wel weer eens een poosje méézitten.

Er komen ook mooie dingen op mijn pad, iemand heeft een prachtig logo gemaakt voor ons team Voor Jan en Alleman. Iemand anders gaat daar weer een mooie flyer van maken. En er stond iemand met een enorme pan hachee op mijn stoep. En we hébben Sinterklaas gevierd en het was gezellig. Maar o, wat een rotmaand. Het kost zoveel moeite, zoveel energie om het een beetje leuk te hebben, niks is meer vanzelfsprekend.

Eigenlijk heb ik nooit veel foto’s van een zieke Jan gepubliceerd, dat vond ik niet zo nodig. Ik zet er nu toch een bij: Jan viert Sinterklaas met ons, de laatste keer en dat wisten we allemaal, december 2012 dus. Zo ziek, zo dapper, zo oneerlijk.

SamenLoop

Ik was bij mijn psycholoog. Aan het einde van het gesprek vroeg ze of ik een nieuwe afspraak wilde maken, en haar agenda viel open op 26 januari….

Dinsdag was het 10 maanden geleden dat Jan overleden is. En, ook dinsdag, over precies 200 dagen doen we mee aan de SamenLoop voor Hoop.

Daarom wilde ik dinsdag heel graag onze Facebookpagina de lucht in hebben en een lieve dochter heeft me daarmee geholpen. Je vindt hem onder de volgende link: www.facebook.com/SamenLoopVoorHoopVoorJanEnAlleman.
Als je niet weet wat een SamenLoop voor Hoop is, of je bent geinteresseerd in ons team, dan moet je maar eens kijken. We vinden het fijn als je onze pagina liked, super als je hem deelt en we vergeten je nooit meer als je een stukje met ons meeloopt. (of iets anders doet om ons team te versterken/ondersteunen).

 

Vandaag is Tiny geweest, onze vorige buurman. Hij gaat een mooi logo voor ons maken en iets om de Facebookpagina mooier te maken. Want het is nu allemaal nog een beetje kaal.
Ik heb me natuurlijk wel afgevraagd of we dit wel moeten doen en waarom we dit doen. Het antwoord is simpel: Ja! Dit moeten we doen. Voor Jan, voor alleman, maar ook gewoon voor onszelf. Dit vinden wij een mooie manier om ons verdriet om te zetten in positieve activiteiten. We kunnen in een hoekje van de bank blijven zitten huilen, en dat gebeurt ook regelmatig, maar we kunnen ook iets gaan doen.
Iets waarbij ook andere mensen betrokken worden. Iets waarbij Jan z’n naam genoemd wordt. En iets waarbij aandacht uitgaat naar het KWF, voor al die andere mensen die het zwaar hebben.
 

“Vanaf nu leef jij verder in mij, kijk jij mee door mijn ogen, vanaf nu ben je dichterbij dan ooit”.

Deze woorden sprak ik bij het afscheid van Jan, ik had ze ook maar weer van iemand geleend. Maar ik besef de waarheid achter deze woorden steeds beter.
Ook bij het organiseren van ons SamenLoopTeam dat niet voor niks de naam Voor Jan en Alleman heeft gekregen.   Daar moet nu soms wat voor geregeld worden. Af en toe is er een mannetje nodig. Dat was altijd een mooie taak voor Jan. Nu doe ik het zelf. Met hulp van mijn dochters natuurlijk, maar gelukkig hadden die het organisatietalent van hun vader al.

 

De SamenLoop is ons op het lijf geschreven, Alpe d’Huzes voor kneuzen, zo noem ik het ook wel eens oneerbiedig. Of Mont Ventoux met zijwieltjes. Als je niet die berg op kunt fietsen of lopen, als je geen sportieveling bent, dan kun je toch best meedoen aan een groot evenement voor het KWF en op die manier een steentje bijdragen. (en een stukje verdriet meedragen)
Want helaas kan Jan en alleman door kanker getroffen worden.
En iedereen verdient een morgen.

Plannen

 

 

Augustus 2013, bij een yogales beginnen we met een visualisatie-oefening. Ogen dicht en stel je voor dat je op een mooi plekje bent. Binnen 5 minuten loop ik huilend de zaal uit omdat ik alleen maar mooie plekjes met Jan erbij op mijn netvlies krijg.
November 2013, bij een gespreksgroep beginnen we weer met een visualisatie-oefening: Ogen dicht en stel je voor dat je op een mooi eiland loopt. Het verhaal gaat nog even verder en ik zit daar, redelijk ontspannen met mijn ogen dicht te denken aan dat mooie eiland en wat daar gebeurt.
Pas twee dagen later dringt het tot me door dat ik tijdens die oefening niet aan Jan heb gedacht.

 

Ik ben hem niet vergeten hoor, hij is 24 uur per dag in mijn hoofd, alleen heel af en toe dus blijkbaar niet. De zeldzame keren dat ik mijn dromen kan onthouden speelt hij altijd een prominente rol. En bij ontelbare gebeurtenissen is mijn eerste gedachte: Als Jan er nog geweest was….

 

Er wordt ingebroken bij een dochter, de rotzakken slaan een goede slag. Gelukkig was er niemand thuis! Ze vertelt het me pas een dag later. Het eerste wat ik denk is: als Jan er nog geweest was had ze vast meteen gebeld. Ooit sloeg er een idioot een autoruit in van andere dochter. Ze belde haar vader en die stapte meteen in de auto om haar te gaan helpen.

In dit soort situaties merk ik goed hoe onstabiel we nog maar zijn, snel uit het veld geslagen. De veerkracht is met Jan vertrokken.

Vorige week zijn we een weekendje weg geweest, onze dochters en ik. Met z’n drieën en Jan in ons hart een weekendje Amsterdam. Het was geweldig! Hier merken we dan weer wel verbetering, het genieten met/zonder Jan lukt al een heel klein beetje beter. Maar wat hadden we hem er graag bijgehad!        Op zondag zaten we in de tram. Met een ruk staat hij ineens stil en de chauffeur stapt uit, we schrikken ons rot, er zal toch niemand voor liggen…  Ook dan merk ik dat ik nog niet ben wie ik was. Dan was ik naar voren gestapt om te kijken of ik kon helpen, nu blijf ik geschrokken zitten, zwaar opgelucht dat het alleen maar een foute wissel blijkt te zijn.

 

Mijn kipjes proberen mij op te vrolijken en dat is goed gelukt deze week: twéé eitjes, het allereerste is twee centimeter. Zo klein dat het een grote glimlach op mijn gezicht tovert; prachtig!

 

Ik probeer zoveel mogelijk leuke plannen in het vooruitzicht te hebben. Dat helpt. Maar het voorkomt niet dat er veel teruggekeken wordt, steeds meer lijkt het wel. Vorig jaar om deze tijd….

Mijn blog lees ik terug, maar in mijn hoofd zitten ook nog genoeg herinneringen aan de nare tijd van een jaar geleden. (en de jaren daarvoor) Een steeds zieker wordende Jan, die steeds meer slaapt en steeds minder eet. En zo enorm zijn best doet. Een bed in de kamer, een nare bult onder z’n oksel, steeds vaker de huisarts.
Ik krijg het niet weg, die film in mijn hoofd.

Plannen maken. Dat helpt. Een klein beetje dan toch. Een mooi plan voor over 202 dagen en 15 uur. En een mooi plan voor de zomervakantie.

 

Mmwwahh

Waarom snap ik het nu pas? Hoe heb ik kunnen denken dat het goed ging met mijn moeder omdat ik haar niet meer zag huilen?

Ik denk dat mijn vader al wel 20 jaar dood was, we vierden Sinterklaasfeest met alle kinderen en kleinkinderen, met alles erop en er aan. Toen mijn moeder haar surprise kreeg en haar gedicht voorlas begon ze te huilen. Ik snapte er niets van, zo emotioneel was dat gedicht helemaal niet. Werd mijn moeder gewoon oud, raakte ze een beetje van het padje af? Nu snap ik het wél; wat had ze graag gezien dat mijn vader erbij kon zijn, of anders toch in ieder geval van bovenaf mee kon kijken naar al die kleinkinderen die hij nooit had gekend. Ik snap het nu ineens, want ik hoor nu ook bij dát deel van de mensheid.

                                       

Ben ik aan het verwerken? Of word ik steeds beter in het verbergen. Wordt de pijn anders? Of kan ik het beter negeren? Ik heb geen idee. Het verdriet wordt in ieder geval niet minder.
Ik kom thuis na een lange dag werken, op het moment dat ik de voordeur opendoe denk ik een lekkere lucht te ruiken. Een fractie van een seconde is het maar. Mmmm, Jan kookt voor me. Dan weet ik het meteen weer hoor, ik ben niet seniel aan het worden. Jan kookt helemaal niet voor mij, nooit meer. Maar de pijn aan die herinnering is even heel heftig. Toen Jan er nog was kwam ik thuis na een lange werkdag en dan stond hij in de keuken, met een schort voor. En ik hoefde alleen maar aan te schuiven.

 

Iemand vroeg me: “Hoe is het?”  “Mmwwah”, zei ik om mezelf wat bedenktijd te geven. Ik kreeg de kans niet om meer te zeggen. “O, maar je bent er nog, en je ziet er goed uit hoor!” Einde gesprek.
Ik hoor het vaker, maar ik heb geen idee wat ik er mee moet. Zouden ze denken dat de buitenkant iets zegt over de binnenkant? Zouden ze die paarse kringen niet zien die zo goed kleuren bij mijn bril?
Loes (zusje van Guusje) leerde daar een mooie omschrijving voor bij haar rouwtherapeute: Mijn mond lacht, maar mijn buik huilt.

 

Verdriet schuift je in een eenzame positie. We praten nog wel soms over Jan, wij noemen zeker vaak zijn naam. Maar de ellende die we beleefd hebben in de jaren voor zijn dood blijft in onze hoofden. Zeker de laatste 2 weken, en over de laatste 2 dagen wordt helemaal al gezwegen. Onbespreekbaar, te moeilijk, te belastend ook voor anderen.

 

Toch wil ik hier nog steeds niet de indruk wekken dat ik een zielige sukkelaar ben. Ik doe enorm mijn best. Ploeter me door het leven en blijf hopen dat het weer leuker wordt. En het ís soms ook gewoon leuk. Aanstaand weekend bijvoorbeeld, Amsterdam, in ieder geval Rijksmuseum. Ik heb er zin in!
Net als toen Jan ziek was, is dit het enige wat helpt: leuke dingen doen, leuke vooruitzichten hebben. (zoals over 214 dagen.....)

En blijven hopen dat het beter wordt….

 

Boeken

Mijn vorige blogje is al weer even geleden. Er gebeurt genoeg om over te schrijven, maar ik krijg het vaak niet goed op een rijtje, mijn hoofd maakt er geen begrijpelijk verhaal van. Of ik heb geen energie, geen zin, geen tijd en dan zijn we zo een paar weken verder.

 Ik was een paar mooie dagen in Duitsland met mijn zus, het meest bijzondere daarvan was dat ik de laatste avond even alleen een stukje wandelde en toen bij een brug kwam waar allemaal zgn. liefdesslotjes aanhingen. In ieder land zijn er vast wel van die plekjes waar geliefden samen een slotje met hun namen erop aan een brug hangen. Het sleuteltje schijnt dan in het water gegooid te moeten worden. Er hingen honderden slotjes dus het was even zoeken, ik zag er al snel een met Jan erop, maar niet de goede  naam er bij. Aan het andere eind van de brug viel mijn oog op een oud, slordig geschilderd slotje:

 Het hing er vast al dertig jaar...              

Thuiskomen was een vreemde ervaring, ik kom tegenwoordig zo vaak in een stil huis maar het raakte me deze keer behoorlijk dat er niemand mij opwachtte met een kopje thee en de opmerking dat het zo goed van me was dat ik alles zelf gereden had. Het was helemaal niet zo ver hoor, maar tijdens onze buitenlandse vakanties vroeger reed Jan bijna altijd. Hij vond autorijden leuk, ik niet. Ik was van de catering, ik genoot van het landschap en op de lange stukken gaf ik Jan soms een nekmassage. Nog langer geleden was ik ook van de spelletjes met de achterbankdames, aangeven van poetsdoekjes, sussen van ruzietjes en uitleggen hoe lang en hoe ver het nog was. Bij thuiskomst konden we de ervaringen delen, nu viel er even niks te delen. Ik kom niet thuis in een leeg huis, zoals veel mensen vaak zeggen, overal hangt “Jan” in huis, maar wel in een stil huis. En dat valt soms zwaar.

 

Ik lees nog steeds eigenlijk alleen maar boeken die met rouw en verlies te maken hebben, het zijn er inmiddels al heel wat ook al ligt mijn leestempo nog steeds heel laag en groeit de stapel “nog te lezen” met de week. Ieder boek, hoe verschillend de situatie ook is, levert zóveel herkenning op. Nu lees ik in “Het boek Job”, ik citeer een stukje: “Ik sta stil. De wereld gaat aan mij voorbij. De meeste mensen om mij heen zijn weer naar hun eigen bestaan teruggekeerd, in een wereld die voor mij voor altijd veranderd is. Zo voelt het nu in ieder geval. Een wereld die anders klinkt, anders ruikt, en die zelfs een andere kleur gekregen heeft. Alsof ik het leven weer opnieuw moet leren en niets meer vanzelfsprekend is.” Zo voelt het dus.

Sinds gisteren is er weer een boek bijgekomen, maar dat gaat niet op de stapel, dit boek krijgt voorrang. Gisteren presenteerde Lowie van Gorp zijn tweede boek: “We houden je vast”, over het eerste jaar na het overlijden van zijn dochter Guusje. Ik ben al op de helft. Het was een mooie avond met interessante sprekers. Lowie sprak uiteraard zelf ook en hij raakte mij en mijn meiden enorm door Jan z’n naam te noemen. Ook in het boek komen we een paar keer voor, dus zogauw we een exemplaar in handen hadden ging een dochter er naar op zoek. O, dat moet je misschien thuis maar lezen, zei ze. Maar ik was natuurlijk eigenwijs. Ook hiermee werd ik geraakt, Lowie citeert bijna letterlijk dingen die ik over Jan zei tijdens zijn afscheidsdienst. Het is voor ons altijd fijn als Jan zijn naam genoemd wordt, als dat dan ook nog eens op zo’n speciale manier gebeurt dan vinden we dat heel mooi.

Ik hoorde gisteren een goed voorbeeld van onhandige dingen die mensen kunnen zeggen tegen iemand die rouwt.  Er werd aan een vrouw gevraagd of ze er nu zo onderhand al een beetje overheen was. Ze gaf een geniaal antwoord: Hij is nog steeds dood hoor.

 

Hieronder zet ik alle boeken die ik de afgelopen periode las op een rijtje, het zijn bijna allemaal makkelijk leesbare boeken van ervaringsdeskundigen. Misschien heeft iemand er iets aan.           

 

Tranen van liefde    Tim Overdiek   Over een man die met 2 jonge kinderen achterblijft nadat zijn vrouw verongelukte.
De weduwen van 11 september   Patricia Carrington   Vier weduwen van slachtoffers van de Twin Towers ontmoeten elkaar en worden een hecht clubje. (Ik wou dat ik zo’n clubje had)
Verder zonder jou   Daan Westerink   Interviews met jongeren die een overleden ouder, broer of zus hebben.
Voor ik dood ga   Jenny Downham   Fictief verhaal over een meisje dat terminaal ziek is en nog tien dingen wil doen voor het zover is.
Vingerafdruk van verdriet   Manu Keirse   Hij omschrijft hoe iedereen zijn eigen persoonlijke rouwproces heeft, en dat daar geen standaard voor is.
Stil verdriet   Manu Keirse   Troostende teksten over afscheid nemen.
Ik maak je een graf van letters   Cri Stellweg   Over haar ervaringen na de dood van haar man.
Vaders voor mijn dochters   Bruce Feiler   Een terminaal zieke man zoekt in zijn laatste levensfase voor zijn 2 dochtertjes 6 mannen die een deel van de vaderrol op zich zullen nemen als hij er niet meer is.
Logboek van een onbarmhartig jaar   Connie Palmen   Over de dood van haar man Hans van Mierlo.
Je mag me altijd bellen   Karin Kuiper   De weduwe van de schrijver Karel Glastra van Loon schrijft over de eerste 1001 dagen na zijn dood.
Het boek Job   Roek Lips   Zijn zoon verdrinkt in zee tijdens een vakantie in Spanje.
1000 vragen heb ik over de dood   Cornald Maas   Gesprekken met nabestaanden over het verlies van dierbaren.
En natuurlijk KanjerGuusje   en   We houden je vast   Lowie van Gorp   Over de periode waarin zijn dochter Guusje ziek is en overlijdt aan de gevolgen van een zeldzame tumor. En over het eerste jaar na haar dood.

 

Ik heb het idee dat ik er nog een paar vergeten ben.  Rouwdementie, ik hoorde het woord vandaag weer ergens.
Over precies 222 dagen gaan we iets moois doen. Daarover later meer.

Dichtbij

 

Soms voelt Jan dichterbij dan anders. Als onze meiden bij mij zijn bijvoorbeeld. Of laatst, toen we bij zijn vrienden op bezoek waren. Gisterenavond voelde dat ook zo. Dichtbij, en toch zó ver weg.

Er was een reünie van de basisschool van Nienke en Annelijn. Een tijdje geleden vroeg iemand mij of ik er ook heen ging, want het was niet alleen voor oudleerlingen, maar ook voor ouders die in de ouderraad hadden gezeten, én er zouden foto’s zijn. Veel foto’s van 25 jaar Den Bussel, met daartussen foto’s waar Jan ook opstond.

Dat laatste gaf voor mij de doorslag, ik ging mee. Toen onze meiden op de basisschool zaten was ik leesmoeder, brigadier, knutselmoeder en jarenlang lid van de oudervereniging. Jan had nog aan de wieg gestaan van Den Bussel, hij was aanwezig geweest bij de oprichtingsvergadering en had als vertegenwoordiger van de ouders in de sollicitatiecommissie gezeten. Dat was in de periode dat onze kinderen nog heel klein waren, we woonden in de Rubensstraat en oriënteerden ons op een basisschool voor onze meiden. En dat zou bij voorkeur geen katholieke school worden. We waren dan ook blij te horen dat er plannen waren om een nieuwe openbare school vlak bij onze straat te starten.

Jan was bij de oprichtingsvergadering, maar ook bij de sollicitatiegesprekken van de eerste directeur. Later ging hij ook in de MR en als er op school een activiteit was waarbij ouderhulp gevraagd werd dan was hij er vaak bij. Dat viel natuurlijk vaak op vrijdag en dan was het toch al papa-dag. Vrij snel nadat onze oudste op school kwam heeft Jan de rol van Kerstman op zich genomen. Ieder jaar weer kwam hij het Kerstfeest een extra accentje geven en dat hadden alle kinderen natuurlijk wel een beetje door. Dus werd er van alle kanten naar Nienke en Annelijn geroepen: ”He, dat is jouw papa”. Dat ontkenden ze natuurlijk altijd, want ze hadden instructies van ons om mee te spelen. Één jaar hadden ze gelijk, toen alle kinderen riepen dat dat de papa van Nienke en Annelijn was lag Jan ziek thuis in bed. Meneer Jan, de directeur, had toen zijn rol overgenomen. Eindelijk riepen Nienke en Annelijn terecht dat het hun papa niet was, maar niemand geloofde ze.

Jan heeft samen met 2 anderen ook ooit een stichting opgericht om sponsorgeld voor Den Bussel binnen te halen en uiteindelijk is hij na zijn politieke carrière lid van het schoolbestuur geworden: Bravoo, het schoolbestuur van alle openbare scholen in de regio. Als er ooit een titel van meest betrokken vader van de school weg te geven zou zijn geweest, dan had Jan deze zeker in ontvangst kunnen nemen.

Dat was te merken gisterenavond. Ik heb zoveel mensen gesproken die met heel veel warmte iets over Jan zeiden, herinneringen ophaalden of aan mij en de meiden vroegen hoe het nu gaat. De directeur en oud-directeur spraken hun waardering over Jan z’n betrokkenheid uit. Ook Robbert Venema, voorzitter van Bravoo, die ook sprak bij Jan z’n afscheidsdienst liep ik tegen het lijf. Daar schrok ik wel een beetje van, hem had ik niet verwacht, de anderen had ik op gerekend. Verder waren er zoveel mensen die Jan gekend hebben en die informeerden hoe het nu met ons gaat.

En dat maakt meteen zo’n situatie heel dubbel, dit was weer echt een avond waar Jan thuis hoorde, waar hij van genoten zou hebben, waar hij z’n grapjes gespuid zou hebben en met z’n armen over elkaar en ondeugende ogen de boel becommentarieerd zou hebben. Het had mij nog steeds geen hartverzakking bezorgd als hij daar ineens vanuit een hoekje van de zaal op ons afgestapt was. Of als hij net als heel vroeger toen hij nog heel soms een biertje dronk had staan flirten met de juf van onze kinderen. Het had me niet verbaasd, Jan hoorde hier thuis. Mijn hoofd weet dat het niet kan, maar mijn hart wil er nog niet aan. Hij voelde zo dichtbij, en tegelijkertijd zó ver weg.  

verslapen

Raar woord eigenlijk.   Vanmorgen kwam ik op m’n werk binnen, zegt een collega: “Hé, je hebt je niet verslapen”…..   Helaas gebeurde dat vanmiddag dan weer wel. In mijn lunchpauze rijd ik naar huis, zet de kookwekker (alweer verkeerd) en ga lekker even op de bank liggen.      Rouwen is hard werken, in combinatie met een groep peuters is mijn energie om een uur of een eigenlijk toch al wel ver op. Ik heb besloten om dus maar niet meer naar huis te gaan tussen de middag. Schaam me kapot als ik wéér te laat kom aankachelen. Dan maar moe. Dan maar een kop koffie, wat ik eigenlijk nooit drink.

’t Was sowieso weer pittig op het werk vanmorgen. Het is deze week opa en omaweek, de opa’s en oma’s mogen op ons kinderdagverbliif komen kijken. Afgelopen maandag kwam er al een hele club, maar toen was ik toevallig per ongeluk vrij. Heerlijk dagje Efteling met prachtig weer gehad met onze meiden. Vandaag zou er maar voor één kindje iemand komen, dus dat kon ik best aan, dacht ik. Bleken en toch 7 oma’s en opa’s te komen, onaangekondigd. Ik ben er maar een beetje bij uit de buurt gebleven. De meeste opa’s schijnen tegenwoordig ook nog Jan te moeten heten, dus die vermijd ik graag.

De powerpointpresentatie die gedraaid is bij het afscheid van Jan, die gemaakt was door een neef van mij, was om onduidelijke redenen nooit meer af te spelen. Ik had de muziek en de foto’s, maar ik zag nooit meer het totaalplaatje. Ook niet op de dvd, want daarop zie je de dia’s niet.

Nu heb ik hulp gehad van Victor, die heeft alles opnieuw in elkaar gezet en nu lukt het wel. Super vind ik dat, want ik kende Victor helemaal niet, ik wist alleen maar dat hij Lowie en Yvonne ook heel goed had geholpen met de foto’s en muziek voor Guusje. Dus ik heb hem benaderd en om hulp gevraagd.  En ik ben heel blij met het resultaat!

Op 5 oktober zou mijn vader eigenlijk 90 geworden zijn. Verder dan 57 is hij helaas niet gekomen. Daarna moest mijn moeder nog 25 jaar in haar eentje verder. Toen, 33 jaar geleden dus, spraken we daar nauwelijks over. Nu zou ik dat zo graag nog willen inhalen. Ik had zo graag willen weten hoe zij het ervaren heeft en of zij ook zo moe werd van rouwen.            

    

Het is al 8,5 maanden geleden dat Jan overleden is, en vaak lijkt het toch vorige week. Maar even vaak lijkt het een eeuwigheid geleden. Ik begin nu te begrijpen wat in de boeken staat. Rouwen is niet iets wat in een paar fases verloopt en dan klaar is, zoals lang gedacht werd. Rouwen is een levenslang proces. Het wordt misschien minder scherp ooit, maar de rol die Jan bijna 30 jaar in mijn leven speelde zal de rest van mijn leven blijvend beïnvloeden. Het gat in mijn lijf en in mijn leven zal nooit meer helemaal weggaan.

Het grote verschil met “vroeger” is dat er nu niet meer zo enorm veel stress is, ik zei het pas nog tegen een dochter: ”Er gebeurt niet zo veel spannends meer in ons leven”. We zijn jarenlang gewend geweest van stresssituatie naar stresssituatie te rennen. Eigenlijk is mijn hele leven in alle opzichten zo veel veranderd dat ik nog druk bezig ben met wennen aan deze nieuwe situatie. En daar wordt je moe van.

Overleefd

Deze blog is van een weekje geleden, ik had n.l. even geen laptop.

Overleefd, zo voelt het; ik heb het overleefd. Ik ben 56 geworden, een jaar ouder dan Jan, en ik heb het nog gevierd ook. Niet op m’n werk, dat was nog een stap te ver, maar wel hier thuis. En nu we toch  bezig waren heeft Annelijn haar verjaardag van een maandje geleden ook mee gevierd. Net als anders, bijna.

’s Morgens hebben onze meiden en ik laatste boodschappen gedaan. ’s Middag liep het huis vol en halverwege de avond was iedereen weer vertrokken. Wie de situatie niet kent zou niks gemerkt hebben, behalve dan die foto op tafel en dat ene tafeltje met foto’s en kaarsen. (en geen slingers, dat wilde ik niet)

Aan de buitenkant was ik gewoon, aan de binnenkant zat de boel op slot. Geen tijd voor emoties als je 25 man van soep en broodjes staat te voorzien. De tranen kwamen pas toen ik met onze meiden de achtergebleven zooi opruimde. En een dag later toen ik in mijn eentje de dvd van Jan z’n afscheid bekeek. Dat doe ik soms wel eens als mijn emoties vast blijven hangen. Is een goeie remedie hoor, geheid tranen.

Mijn meiden hadden een toepasselijk boek voor me gevonden: Feestdagen en rouw van A.J.van Veelen.

Nu is deze hindernis ook weer genomen, weer een stapje verder bij Jan vandaan, alle eerste verjaardagen in ons gezin hebben we weer gehad. Grote stappen en kleine stapjes, en zeer regelmatig wat stapjes achteruit. Aan de kamerdeur hingen nog steeds kaarten die we vlak voor Jan z’n overlijden kregen. Het lukte mij alsmaar niet om die er af te halen en bij de andere herinnerdingen te doen. Nu had ik een stapel vakantie-en verjaardagskaarten, dus nu moest ik al mijn moed maar eens bij elkaar rapen.

gedichtje

Gedichtje

Vandaag kreeg ik een lieve kaart met een gedichtje. Ik moest er van huilen.

Jij

De datum dat je jarig bent,    de avond van Oudjaar

dat zijn van die extra moeilijke,     en zo zijn er nog een paar.

Maar toch is dat het ergste niet;     je bereidt je erop voor.

Je wapent je, je zet je schrap     en zo kom je er wel door.

Nee, ‘t moeilijkst is als onverwacht   ’t verleden binnendringt.

Als iemand iets over je vraagt,    of muziek van toen plots klinkt.

Een geur een woord of een gebaar    waarin ik jou herken,

Laten me pijnlijk voelen    hoe kwetsbaar ik nog ben.

 

Ik ben bijna jarig en dat ga ik niet negeren. Maar ik ga ook niet ontkennen dat ik me er niet feestelijk bij voel. Ik werk op twee plekken met kinderen en ik heb mijn collega’s gevraagd of ze geen “lang zal ze leven” voor me willen zingen want ik voel me niet in de gloria.       (en dat was op zich al moeilijk)              Maar thuis ga ik het wel vieren. Met een huis vol visite, taart, soep en broodjes, net zoals anders, bíjna net zoals anders dan toch…

timmeren

Na 5 dagen in een veel te klein ziekenboegje en 2x per dag medicijnen slikken onder dwang kunnen mijn kipjes eindelijk doen waarvoor ze hier gekomen zijn: lekker scharrelen in hun hokje en binnenkort misschien wel los in de tuin. Het nachthok is af, stiekem toch nog wat getimmerd, dus mijn hand doet nu nog wat meer pijn. Het moest gewoon af.     Intussen heel wat frustratie van me afgetimmerd.     En nieuwe erbij gekregen als het even wéér niet ging zoals ik het wilde.

Vanavond nog even uitleggen dat het de bedoeling is dat ze in het nachthok slapen, dat wordt nog wat.

Steeds vaker zit er een knoop in mijn maag, als ik almaar één ding niet kan vergeten. Zaterdag ben ik jarig, mijn eerste verjaardag zonder Jan. Mijn geheugen is niet eens een vergiet, er zit helemaal niks meer wat op een geheugen lijkt daarboven. Maar sommige dingen vergeet ik niet.

Het gat in mijn lijf doet er extra pijn van. Frustraties wegtimmeren bleek te helpen, maar ik kan toch maar moeilijk een hele kinderboerderij bij elkaar timmeren in mijn achtertuintje en met deze pols?

hyper

Was ik eerst een periode heel lamlendig, nu leek ik wel hyper de afgelopen 2 weken. Dagenlang heb ik staan zagen en timmeren aan een kippenhokje. Zogauw de buitenren af was kwamen er 2 kipjes, waarvan de volgende dag er al eentje ziek bleek. Kon ik weer een heel eind rijden om die kip te ruilen. Na 2 dagen bleek de andere kip ook ziek en zat ik al bijna met een leeg kippenhok in mijn maag. Nu zijn ze aan de antibiotica van de dierenarts. De kip wordt duur betaald…

Met de restanten van het lekke dak van een vriendin, de decoupeerzaag van mijn zwager, de handigheid van mijn vader die timmerman was, en mijn leesbril omdat mijn gewone bril kapot was omdat ik er even op was gaan zitten, bouw ik nog een nachthokje.

Ik ben er lang mee bezig geweest, het werkte zeer therapeutisch. Vraag me wel af of het normaal is dat mijn stemmingen zó wisselen. Maar wat is normaal als je rouwt? Dat is voer voor mijn therapeuten, ik zag er twee deze week. Mijn psycholoog vroeg me wat er mis was met het bouwen van een kippenhok. Als ik ze weer beu raak heb ik kippensoep en brandhout, zo stelde zij. Stoppen met timmeren, zei mijn huisarts, toen ze constateerde dat ik me een beginnend carpaal tunnelsyndroom getimmerd had. Gelukkig zei ze ook dat de resultaten van mijn jaarlijkse diabetes APK allemaal prima waren.

Dat van die bril was niet zo handig. Woensdag 4 september, kinderdag dus, lag ik na het werk even op de bank. M’n bril lag naast me en toen ik ging zitten heb ik die net geraakt; krak, pootje eraf. En dat duurt minstens een week, zei de opticien, handig! Inmiddels staat hij weer op mijn neus, gelukkig, want ik werd heel moe van dat gedoe met een leesbril en maar gokken wie er in de verte loopt.

Die kipjes waren er vast niet gekomen als Jan er nog was geweest. Hij vond alles met veren en vleugels eng. Het voelde dan ook een beetje alsof ik iets stiekems deed. Vroeger, in ons vorige huis hadden we ook kippen, we hadden daar een tuin van 22 meter. En soms zette Jan zich heel dapper over zijn angst heen om het hok schoon te maken. De kippen werden dan eerst naar buiten gejaagd.      De laatste jaren heeft Jan me met zijn dapperheid wel vaker verbaasd.

Gelukkig ben ik niet meer zo hyperactief, want dat was best vermoeiend....

wake me up

Wake me up when september ends…

Als dat eens zou kunnen. Woensdag 4 september is het precies 30 jaar geleden dat ik Jan heb leren kennen. 4 september was nooit een datum waar we aandacht aan besteedden. Behalve toen onze kinderen bedachten dat er naast vaderdag en moederdag vast ook een kinderdag was. Dat werd 4 september, maar toen ze groter werden verwaterde dat. En het was ook eigenlijk iedere dag kinderdag.         Wat zou ik nu graag deze dag met Jan doorbrengen. Terug naar het muurtje bij het station in Breda, en wandelen in het Mastbos, langs het laantje waar ooit ook mijn ouders wandelden toen zij verkering hadden.

September is ook de maand waarin ik jarig ben. 56 word ik, ouder dan Jan ooit geworden is dus. Ik vind dat ik het wel moet vieren, want het is een voorrecht om jarig te zijn, dat is niet iedereen gegund. Maar eigenlijk heb ik al een knoop in mijn maag als ik er aan denk dat Jan er niet bij zal zijn op 21 september.             Kan sowieso moeilijk ontspannen, merk dat ik er heel vaak krampachtig bij zit, met opgetrokken schouders. Mijn eerste verjaardag zonder Jan, ppfftt.  De gedachte dat iemand “Lang zal ze leven” voor me zingt maakt me misselijk.

En dan heeft september natuurlijk ook weer een 26^ste. Dan is het al 8 maanden geleden dat Jan overleden is. 8 maanden…..     steeds verder weg.

En mijn moeder mis ik deze maand ook al 8 jaar. Dus; wake me up when september ends. Maar het schiet niet op hoor, dat snap ik ook wel, want daarna is het oktober, november, december…

Leuke dingen plannen, dat helpt nog het best. Dat hielp toen Jan er nog was en dat helpt nu ook vaak wel. Morgen een moeder/dochterdagje dus.                                                                                                           

lamlendig

Eens kijken of ik het nog kan…

De afgelopen weken hing er een soort van lamlendigheid over me heen, afgewisseld met af en toe een vlaag van heel actief bezig zijn. Maar de lamlendigheid overheerste. En na de actieve periodes leek het steeds erger. Ik besef te goed dat het niet uitmaakt hoe hard ik mijn best doe, mijn oude leven komt er niet door terug.

En dat werkt soms verlammend.       Onlangs werd mij door diverse personen gevraagd hoe het toch kwam dat ik zo open ben op mijn blog. Dat ik mijzelf en mijn gezin zo openbaar bespreek. Dat werd niet negatief bedoeld hoor, maar daar moest ik toch wel lang over nadenken en dat ontnam me ook even de zin om te bloggen.    Als ik een schrijver was dan had ik last van een writer’s block, maar dat ben ik niet. Ik ben gewoon een huis-tuin-en-keukenblogger. En ik heb last van lamlendigheid, dus.

Ik ben tot de conclusie gekomen dat ik mezelf nog niet eens zo ontzettend open vind, ik schrijf echt niet alles wat in mij opkomt, daar gaat een stevige censuur doorheen. Maar tegelijkertijd geef ik natuurlijk wel een stukje van mezelf bloot. Als ik alleen maar schrijf dat ik vandaag broccoli op heb dan is dat nogal zinloos. Als ik schrijf hoe het ons vergaat zonder Jan, dan kun je je ook afvragen of dat openbaar moet, maar dan is het in ieder geval voor mijzelf van belang. Mijn blog is inmiddels voor mij een heel belangrijk bewaardocument geworden. Als het verdriet me hoog zit dan ga ik foto’s kijken, de muziek van Jan z’n afscheidsdienst draaien of mijn blog teruglezen. Of alle drie.  

Ik kan nog niet zo goed wennen aan mijn “nieuwe leven”, aan het leven zonder Jan. Ik voel mij een ander mens, maar dan een die de realiteit nog niet helemaal begrijpt. Ik kan me nog steeds verbazen over wat er de afgelopen jaren allemaal over ons heen gekomen is.

Er is veel gebeurd in de periode dat ik even niet blogde. Ik ben o.a. in mijn vakantie een midweek weggeweest, naar “aMatisse” in Helenaveen. Daar werd een midweek georganiseerd voor vrouwen die hun partner moeten missen. Met allerlei workshops, heerlijk eten en veel gezelligheid werden we daar verwend. En dat miste ik dan ook het meeste toen ik weer thuis was, dat iemand anders voor mij zorgde, leuke dingen voor me plande en aardig gezelschap zonder dat ik ergens moeite voor hoefde te doen. Wie er meer van wil weten moet maar even snuffelen op www.amatisse.nl

Er was ook nog een dochter jarig, en dat zijn dagen waar we van te voren al tegenop zien. We hadden een mooi plan gemaakt om de dag goed door te komen, museum, wandelen, lunchen enzo, en toen werd de jarige ziek. Weg dappere plannen…

Mijn vakantie is alweer voorbij, ik werk weer 3 dagen in de week. Maar dat is niet erg, dat geeft de week  een vertrouwd ritme. En dat is prettig in een periode waarin zowel terugkijken als vooruit zien pijn doet. Ik moet proberen wat meer in het nu te leven, maar dat lukt me nog niet zo goed.

leeg

Het lukt mij even niet zo goed om te bloggen. Wie denkt dat dat goed nieuws is vergist zich. De leegte doet zo veel pijn.

De zee en de dood

Gisteren heb ik twee hoge drempels genomen. Naar een crematie en naar de zee. De crematie was van Coby. Gelukkig ging er een dochter mee, blij dat ik niet alleen hoefde. De andere dochter wilde ook wel mee, maar dan moest ze een weekendje Zeeland afzeggen, en dat wilde ik niet.

De afscheidsdienst was in Driehuis, ik had er nog nooit van gehoord, een klein plaatsje in Noord Holland. In de buurt van Zandvoort en Bloemendaal. Als ik dan toch zo ver ging rijden voor Coby en Cor wilde ik meteen nog een hoge drempel nemen: de zee. Met Jan was ik vaak samen aan zee, bijna iedere vakantie en vele weekendjes, altijd genieten. In mijn leven zonder Jan was ik nog niet aan de zee geweest, zo moeilijk. Op deze dag, die toch al moeilijk zou zijn, en samen met een dochter durfde ik het wel aan. Bij de eerste aanblik van die rustgevende af en aan rollende golven liepen de tranen al over mijn wangen.

De zee! Broekspijpen omhoog, schoenen uit en de golven over mijn voeten; overweldigend geweldig! Over 100 jaar, misschien zelfs 1000 gaat die zee nog steeds zo af en aan. “Het leven gaat door” zegt de zee, en dat is ook zo. Maar ook: wat zijn wij een minuscuul onderdeeltje van het grote geheel, niet meer dan een zandkorrel of waterdruppel.

Na een mooie wandeling langs de vloedlijn reden we verder naar onze eindbestemming, het oudste crematorium van Nederland in Driehuis. Wat een mooie plek. De begraafplaats is gelegen op heuvels, de graven liggen met heel wat tussenruimte onder prachtige oude bomen. Na een korte wandeling kom je bij het allerhoogste deel en daar is het crematorium.  Die berg is haast symbolisch. We zagen er allebei toch wel tegenop, die afscheidsdienst, mijn dochter en ik. Voor haar was het de eerste na Jan, voor mij de tweede. Ik was al bij het hartverscheurend afscheid van Niene.

Er waren nogal wat momenten dat ik met dichte ogen weer in de dienst van Jan zat. Veel herkenning. Muziek van Coldplay, een gedicht dat ooit op mijn blog heeft gestaan, muziek die ik in de cd-speler in mijn auto heb zitten. Ppffftt!

Wat had ik te doen met de moeder van Coby,  haar kinderen en kleinkind, Cor en zijn kinderen. Wat een heftig moment toen zij als eerste langs die kist liepen. Cor schreef over Jan een prachtig krantenartikel dat geplaatst werd vlak na zijn dood. Ik hoop dat iemand iets dergelijks ook over zijn Coby doet.

Bij thuiskomst lag er een kaart op de mat, met een zwart randje. Weer een berichtje van de dood. De moeder van een lieve vriendin deze keer. Vanmorgen ben ik naar het rouwcentrum geweest om mijn vriendin en haar familie te condoleren en haar moeder nog even te zien. Daarna nog even op het kerkhof ernaast waar een gedenkplekje voor mijn ouders is. En tenslotte nog even langs het huis gereden waar ik geboren ben.

Zo was het wel weer genoeg voor één weekend. Ik hoop op wat betere dagen komende week.

Niks is zo veranderlijk als het weer.

Zegt men. Ik weet wel iets wat nog veranderlijker is: mijn emoties.  Het lijkt wel pingpong. Het ene moment geniet ik volop, ben ik trots op mezelf, op mijn dochters, blij met de lieve mensen om me heen en weet ik zeker dat Jan blij zou zijn als hij kon zien hoe we ons staande houden.

Het andere moment knallen de tranen uit mijn kop.

Ik heb vakantie. Op het moment dat half Nederland al weer terug is begint mijn vakantie en ik zag er erg tegenop. Twee lege weken, wat moet ik daar nou mee?    De eerste week is bijna om en het was een prima week. Zondag heb ik heerlijk gewandeld en gefietst met Annelijn, maandag, dinsdag en woensdag was ik op bezoek bij lieve mensen of had ik zelf bezoek over de vloer en donderdag had ik een heerlijke dag  met Nienke in Amersfoort die begon met een high tea bij Downey’s.

Met een enkel momentje van tranen tussendoor waren het verder prima dagen. Maar die tranen zijn niet te voorspellen en niet te beheersen. Op het moment dat Annelijn belde om te vertellen dat ze aangenomen is voor een nieuwe (hbo) funktie in de gehandicaptenzorg waar ze een mbo-niveau-nul-uren-invalcontract had was ik natuurlijk heel blij. Maar wat doet het pijn dit niet met Jan te kunnen delen. Hij zou zo trots zijn op zijn allerliefste jongste dochter die in plaats van thuis op de bank te wachten op een uitkering of een baan op universitair niveau oude mannen met een verstandelijke beperking is gaan verzorgen. En die daar binnen twee maanden doorstroomt naar een hogere functie.

Hij zou ook zo blij zijn geweest als hij de lieve mensen om mij heen zag die bij me op bezoek komen of waar ik naar toe kan als ik dat graag wil. En ook als hij zou kunnen zien hoe ik vandaag met Nienke een heerlijke dag had in Amersfoort, high-tea, winkelen en een rondvaart door die prachtige historische plaats. (echt een aanrader) Daar kan ik zelfs dan van genieten, van de gedachte dat Jan blij zou zijn als hij ons zo zou zien.

Maar dan komen er steeds weer momenten dat mijn emoties ineens omslaan van blij en trots naar heel verdrietig: we fietsten terug naar Nienkes flat in Utrecht en op het fietspad voor ons zagen we 2 politieauto’s een brandweerauto, wat mensen, en een ober uit het nabijgelegen restaurant die het verkeer was gaan regelen omdat de politie daar nog niet aan toe gekomen was. En terwijl we overstaken om verder te kunnen fietsen zag ik het tussen de agenten op de grond: een bloot mannen bovenlichaam met bolle harige buik. Het had niet meer op dat van Jan kunnen lijken. Er zat een vrouw naast op de grond en die was bezig met reanimeren, de buik schudde bij iedere beweging heen en weer. Het zat meteen op mijn netvlies gebrand, nu nog.

Dit was precies het schrikbeeld dat ik al jaren had: Jan die ergens in elkaar zakt, en ik moet dan bedenken of hij nog gereanimeerd moet worden of niet. Of ik moet dat zelf gaan doen. En intussen bedenken wie van mijn dochters ik het eerste moet bellen. Ik heb er heel lang nachtmerries van gehad.

We zijn maar gauw doorgefietst, gelukkig waren er al genoeg hulpverleners. Aan mij hadden ze niet veel gehad terwijl ik er vroeger altijd van overtuigd was dat ik precies zou weten wat te doen als ik bij een ongeluk ofzo uitkwam. Nu even niet.

Nadat ik nog gezellig mee gegeten had reed ik weer naar huis. De ondergaande zon was prachtig en net als op de heenweg zag ik ooievaars. Dat zijn dan weer dingen waar ik echt van kan genieten. Thuis aangekomen kwam er weer zo’n enorme emotieomslag. Coby, de vrouw van Cor, een vriend van Jan, is overleden, afgelopen maandag heeft zij haar moment gekozen om afscheid te nemen, gesloopt door die nare ziekte. En de uitnodiging voor de afscheidsdienst lag op de mat.

Met al mijn tassen en spullen nog in mijn handen heb ik die kaart gelezen. Wat een emoties. De grootste knal kwam pas toen ik de kaart bijna helemaal gelezen had. Toen pas viel mijn oog op dat ene regeltje bovenaan de kaart. Precies dezelfde songtekst van Coldplay als bij Jan op de kaart... 

zonnebloemen

Mijn allerliefste oudste dochter is weer thuis uit Cuba. Samen met Annelijn was ik haar en Jeroen onaangekondigd gaan ophalen op Schiphol. Ik ben blij dat ze weer heelhuids thuis is, ik heb haar gemist. Het voelde heel vreemd om daar bij die schuifdeuren bij de gate te staan, ik had zo graag nog iemand opgehaald die ik mis. En Joris Linssen was er ook al niet.  

Ze had mij in de eerste week van de vakantie gesmst dat ze een dagje ziek was geweest van verkeerd eten. Het bleek achteraf wat erger, ze had een zware voedselvergiftiging gehad en moest op aanraden van de beheerder van de Casa naar het ziekenhuis voor onderzoek omdat er cholera heerste. Gelukkig was het dat niet en is ze er met een antibioticakuur bovenop gekomen. En dan niks tegen mij zeggen; “Ja mam, dan had jij 3 nachten niet geslapen!” Grapjas.

Op de terugweg zagen we ineens een klein rood invalidenautootje rijden op de vluchtstrook, levensgevaarlijk!! Zomaar langs de A2 aan het toeren. We hebben 112 gebeld en even later zagen we een motoragent rijden, die ging hem vast begeleiden.

Maandag had ik een eindje gefietst met Nienke. Bij mij in de wijk kwamen we iemand tegen die Jan goed gekend heeft. Hij had twee grote bossen bloemen in zijn handen. Toen hij mij zag zei hij: “Stop eens even”. Ik stopte en kreeg zomaar spontaan een bos zonnebloemen in mijn handen gedrukt en een schouderklopje. “Voor jou”, zei hij, “die heb je wel verdiend”. En hij liep verder.           Ik was verbaasd en verrast.          Het was superlief en ik krijg heel graag bloemen. Maar het was ook een beetje vreemd, alsof ik de zieligheidsprijs gewonnen had.

Ze staat prachtig in een vaas hier nu, ze zijn wel een meter hoog. En ze doen me denken aan Jan met een bokkig gezicht toen hij van mij moest poseren in een zonnebloemenveld langs een gevaarlijk drukke weg….

Die prachtige zonnebloemen fleuren de kamer op nu het een dagje druilerig weer is. Ik vind het niet erg dat het een regenachtige dag is, ik ben niet gemaakt voor meer dan 25 graden. Bovendien is dit prima weer om een dagje te ruimen. Hoewel ruimen nog steeds een lastig begrip is voor iemand die geen afstand kan doen van dingen waar herinneringen aan vast zitten.

Vannacht kwam er een mailtje van Cor. Hij was samen met Jan jarenlang heel actief in de plaatselijke politiek. Cor mailde dat het euthanasieproces van zijn vrouw in gang is gezet. Op maandag 5 augustus zal Coby afscheid nemen van het leven en van haar dierbaren. Ik had Cor en Coby een lang en gelukkig leven gegund. Ook voor dit verdriet heb ik geen woorden.

 

dag

Lieve Jan,

Ik weet inmiddels dat er na iedere nacht weer een dag komt, na slechte dagen iets betere. Ik hou me er aan vast op momenten dat ik het zwaar heb want ik heb inmiddels ervaren dat het echt zo is.   Dagen als vandaag zouden eigenlijk niet speciaal mogen zijn, na 5,5 maanden is mijn verdriet niet anders dan na 6 maanden. Maar toch voelt het anders, we missen je vandaag nog net wat meer.

Annelijn en ik hebben ons er samen goed doorheen geslagen. (Nienke hopelijk ook in Cuba)  We hebben gewandeld op een prachtige plek waar we nooit eerder waren, er was een bijenweide, water vol waterlelies, paden die krioelden van de minikikkertjes zodat we heel voorzichtig moesten lopen, een moerassig stuk en velden vol vlinders, allemaal even mooi. Helaas waren er ook wat steekbeesten die niet wisten dat DEET ook voor hen bedoeld was.

En we praatten over jou, dat je geen superwandelaar was en helemaal al geen natuurkenner. Maar dat je zeker wel heel trots en blij zou zijn als je ons zo samen daar kon zien lopen in dat mooie stukje Nederland. We hebben allebei geen vakantie, maar wel een vakantiegevoel. En we voelden jouw trots en jouw liefde heel dicht bij ons.

Samen zijn, samen wandelen, samen eten, dat werkt het beste op zo’n dag. De rest van de dag was er tijd voor tranen, die horen er ook bij. En ik heb wat herinnerdingen van je zitten bekijken, waar ook al weer nieuwe herinneringen aan zitten die jij niet eens kent. (je oude paspoort met de gaten, BamBam, bijvoorbeeld)

Ik reken nog maar niet op een goede nacht, maar weet dat er wel weer betere dagen gaan komen. En nog heel veel dagen zoals deze.

Ik mis je lieve Jan.                                      10 over half tien, precies een half jaar geleden….

nacht

Wat een vreselijke nacht was dat nu precies een half jaar geleden. Je was je er gelukkig al niet meer bewust van omdat je met Dormicum in slaap gehouden werd.    Ook deze nacht was helemaal niks; teveel herinneringen in mijn hoofd aan de ellende van toen!  Ik kan de naarste herinneringen van die dag niet eens op mijn blog omschrijven.

Ik mis je Jan, al een half jaar. Ik mis je als ik opsta en ik mis je als ik slapen ga en alles daartussenin. Slapen is moeilijk, maar vannacht was het een ramp! Net als een half jaar geleden, toen kon ik niet slapen omdat ik voor jou moest zorgen en bij je wilde zijn. Nu kan ik niet slapen vanwege de herinneringen aan die nacht en omdat ik bij je zou willen zijn. Ik heb de hele nacht liggen draaien in een veel te warm en veel te leeg bed. Ik hoorde  3 keer een ambulance, of reden ze alleen maar door mijn hoofd?

Ik weet het niet precies meer, heb het in alle ellende niet goed geregistreerd maar ik denk dat jouw laatste bewuste woorden tegen mij waren: ”niet huilen”. Nou, ik moet wél huilen! Iedere dag, want ik mis je. De ene dag huil ik wat meer dan de andere hoor, er zijn echt wel goede dagen bij. Want we zijn dapper en doen ons best, maar wat missen we je.

Wat zou ik er voor over hebben om nog één keer je hand te mogen vasthouden. Nog één keer tegen ’t aanrecht leunen om met je te kletsen. Nog één keer knuffelen, ruzie maken desnoods. Nog één keer over onze meiden praten, én de aanhangers. Nog één keer naast je wakker liggen omdat je zo snurkt. Nog één keer samen SkipBo spelen, ik zou je graag laten winnen, nog een keer onder je voeten kietelen. Nog één keer samen aan zee, ook al moest ik er de laatste keren alleen wandelen terwijl jij in de strandtent met een kopje koffie naar me zat te kijken. Desnoods samen naar Andre van Duijn kijken met jou, want dan lachte je altijd zo leuk. Nog één keer Jan, ik zou driemiljoen filmpjes van je maken in plaats van die paar die ik nu heb.

Ik lach nog wel hoor Jan, maar er valt hier een stuk minder te lachen zo zonder jou.  

Herinnerdingen

In de kamer staat een tafeltje met foto’s en spullen van Jan; foto’s, brilletje, telefoon die met plakband gerepareerd is (Jan zou zeggen: die gaat nog op kolen), zijn urn en nog wat spullen. Onder dat tafeltje staat een oude broodtrommel, ook met veel herinneringen. Verder liggen er her en der nog dingen van Jan; z’n insulinespuit en medicijndoosje enzo. Aan de deur hangen al maanden dezelfde lieve kaarten. In de gang hangt zijn jas. Ik kan het niet wegdoen.

Boven, in het kamertje waar Jan altijd de administratie bijhield, of toch in ieder geval die indruk wekte, is nog veel meer van hem. Daar ben ik wel begonnen met opruimen, ik moest wel, want anders kwam ik met heel die papierwinkel in de problemen. Maar zogauw ik doorhad hoe die administratieve dingen opgeborgen zaten ben ik daar ook weer gestopt, zo moeilijk! Zijn schoenen staat daar, en zijn oude pantoffels. Er zijn ook nog stapels krantenknipsels over de periode dat Jan raadslid was. En allemaal bewaardingen: oude paspoorten, oude portemonnees (die ene die altijd mee op vakantie ging voor het vreemde geld toen de euro er nog niet was) brillen, foto’s. Veel van die spullen in dat kamertje heb ik in een bak gestopt; herinnerdingen heb ik er op gezet. Want dat zijn het, dingen die herinneringen aan Jan oproepen, aan ons verleden, aan toen het nog wij was.

Maar de meeste herinneringen zitten natuurlijk gewoon in mijn hoofd en daar dringen ze tegenwoordig om voorrang. Vroeger, toen de kamelen nog te voet gingen, was een van Jan z’n standaarduitspraken. Herinneringen en herinnerdingen van vroeger.

Het is lastig om plaatsen te bezoeken waar ik veel met Jan was.    De bioscoop bijvoorbeeld, een van onze favoriete plekken toen Jan niet zoveel meer kon.    Afgelopen zaterdag ben ik er met mijn allerliefste jongste dochter weer geweest, voor het eerst. En ik dacht maar steeds: hier kreeg ik een bekeuring voor wel 4 km te hard, hier parkeerden we altijd. Hier konden we nooit een lift vinden, dus moest Jan traplopen. Hier, op dit bankje, wachtten we altijd op elkaar bij de toiletten. En hier zat Jan als hij weer eens misselijk de film uit moest. Het was fijn om daar de eerste keer weer te zijn met iemand die dat begreep!

Er zijn ook plaatsen waar ik (nog) niet kom:  Aan zee bijvoorbeeld, die prachtige zee waar ik zovaak een weekend of vakantie was met Jan. Met die indrukwekkende symboliek van het almaar af en aan rollende water. En sommige terrassen mijd ik; toch zeker die waar we vorige zomer bijna iedere avond zaten na een bezoek aan Jan z’n moeder in het hospice. De herinneringen zijn fijn, ik ben er blij mee, maar ze doen tegelijkertijd ook zoveel pijn. Ze zijn namelijk allemaal uit een tijd die nooit meer terugkomt.

Drie foto’s van mooie herinneringen:    

Jan kookt tijdens onze eerste vakantie in Frankrijk. Vlak na deze foto laat hij alle macaroni in het gras vallen.

Jan met z’n meiden op het strand van Zeeland. (of was het Frankrijk?) Herinneringen vervagen ook wel eens wat.

 

Jan in een bootje op weg naar Caldey Island, een eiland aan de kust van Wales met alleen maar een klooster erop. Je ziet de voorpret op zijn snoet.


vrijdag, dan is het 26 juli, dan is Jan precies een half jaar alleen nog maar herinneringen. En dat is nog steeds moeilijk te snappen.

Schuur

De schuur opruimen staat op mijn to do lijstje voor in de vakantie. Ik kan er namelijk niet meer lopen, dus ik ga daar braaf aan de slag.

Het eerste wat ik pak is een rugzak van Jan….  Terughangen maar. Dan een oude jas van hem…twijfel. Even de zakken checken. Oude bonnetjes van een pub in Ierland, in 2007 waren we daar samen op vakantie… zo schiet het niet op!

Er liggen stukjes schuurpapier. Ik zie iets anders. Ik zie 2 februari 2013, zaterdagochtend. De kist voor Jan is gebracht en hij ligt er net in. Er blijken splinters aan het deksel te zitten en Nienke en ik schuren samen met deze stukjes schuurpapier de rand glad.

Het opruimen van mijn kleine schuur blijkt geen eenvoudige klus.

4 uur later ben ik klaar. Het resultaat: 1x rijden naar de stort, 1 zak schoenen voor de kledingcontainer, 3 dozen spullen voor Twiddus, een opgeruimde schuur (járen geleden) en zelfs een aangeveegde oprit. En een knalrood bezweet hoofd. Goed bezig!

Met verbazing heb ik alle blikken verf verzameld die overal vandaan kwamen. Het lijkt hier wel een dependance van de Gamma. Bijna allemaal verf van verhuizende, studerende dochters.  Ook de bloempotjes die ik vorige week kocht bleken overbodig, er stond nog een hele stapel in de schuur. Dat komt er nou van.

Ik weet wel iemand die een enorme hekel had aan dit soort klussen en die nu heel trots op mij zou zijn geweest!!

p.s.   de jas hangt er weer, mét bonnetjes

rouwdementie

Vanmorgen ging ik de deur uit, stapte op mijn fiets en vroeg me binnen 2 seconden af of ik mijn haar wel gekamd had. Dus ik weer terug. Terwijl ik in de spiegel keek zag ik dat mijn bloes scheef dichtgeknoopt zat, m’n haar was wel gekamd, maar gelukkig was ik gaan twijfelen, want zo’n scheef bloesje valt bij mij meer op dan ongekamd haar.

Ik kwam pas ook niets vermoedend 2 keer te laat op m'n werk, en ik moet echt alles opschrijven wat ik niet mag vergeten. Meestal als ik de deur uit ga moet ik nog een keer terug omdat ik iets vergeten ben mee te nemen. Voor dementie ben ik nog net iets te jong, zwangerschapsdementie (schijnt ook te bestaan) zal het niet zijn. Zou er ook zoiets als rouwdementie bestaan? Want als dat zo is, dan heb ik het!

Maar tegelijkertijd vind ik dat ik best in staat ben om mijn eigen zaakjes te regelen, ik heb deze week 2 apparaten hier in huis laten vervangen omdat ze op waren. Lukt prima. De Nederlandse economie heb ik in ieder geval weer goed gestimuleerd. Aan mij zal het niet liggen.

Ooit heb ik me voorgenomen om het eerste jaar na Jan z’n dood geen grote beslissingen te nemen over werk, wonen, of wat dan ook. En daar blijf ik bij. Lijkt me een goed idee. Mijn hersens zijn helemaal nog niet in staat om over belangrijke dingen te beslissen. Ik was ook al heel snel van plan om vrijwilligerswerk te gaan doen, dat heb ik zo ongeveer mijn hele leven gedaan, ik ben er mee gestopt toen Jan steeds zieker werd en mijn aanwezigheid steeds meer nodig had. Ik had al geinformeerd bij Villa Pardoes, want dat leek me wel iets. Daar hebben ze een wachtlijst voor nieuwe vrijwilligers die zo lang is dat er geen mensen meer op mogen. Terug naar mijn vorige vrijwilligerswerk, Vluchtelingenwerk, wil ik nu niet, de mensen die je daarbij ontmoet zitten vaak tot over hun oren in de problemen, dat kan ik er nu niet bij hebben.

Maar inmiddels ben ik van gedachten veranderd, ik moet even helemaal niet voor andere mensen zorgen van mezelf, ik moet eerst maar eens iets gaan doen wat ik zelf leuk vind, waar ik voor mezelf plezier uithaal. Een cursus keramiek dus, en daarnaast een serie gespreksavonden met lotgenoten. En af en toe ga ik schilderen ofzo bij Inloophuis Toon in Waalwijk. Ik heb de laatste jaren weinig creatiefs ondernomen en nu moet dat er uit. Zomaar dingen voor mezelf doen was echt weer even wennen. Na zolang voor Jan gezorgd te hebben voelde het in eerste instantie haast als een bevrijding, dat ik weer zomaar tijd had én de deur uit kon. Maar al heel snel besefte ik dat het nu altijd zo zou zijn en toen was de lol er weer vlug vanaf. Nu begin ik daar soms weer een beetje van te genieten en ik hoop dat dat zo blijft. Dus niet strijken of ramen zemen als ik daar geen zin in heb, wat sowieso al vrij zeldzaam is hier in huis maar gewoon iets doen wat ik leuk vind.   Hopelijk helpt dat ook wat tegen die rouwdementie, wat dat is me toch onhandig!